Օդը շարժվում է, եթե ուշադիր նայես՝ կտեսես նրա արագությունը, նրա միանման ու կշռադատված արագությունը, կտեսնես նրա դիմագծերը՝ կոշտ, նուրբ, բարի, բարկացած: Պատուհանից եթե հետևես օդի շարժին՝ հնարավոր է՝ չհասցնես նրա հետևից, պետք ա բացես պատուհանը, եթե այն փակ ա, ու գնաս նրա հետևից, ռիթմից չընկնես: Պատուհանիս դիմաց բարձրահարկ ծառեր են՝ մրսած, սառած, չորացած, ծաղկած: Մեկն ուղիղ է, մեկը թեք: Մեկն ունի շատ հարկեր, մեկը քիչ: Կան նաև ստանդարտ ու ոչ ստանդարտ ծառեր: Օդում դժվար ա ինչ-որ բան կորցնելն ու չգտնելը: Նրա մեջ չես կարող ինքդ քեզ կորցնել: Կամ կարող ես: Կհայտնաբերվես անմիջապես: Շատ ա թափանցիկ ու լայն օդը: Ձեռքով ճանապարհ եմ բացում: Ահա նրա մի անկյունում, չնայած ով կարող ա ասել որ դա նրա մեջ անկյուն ա, հնարավոր ա, որ շրջան ա, քառակուսի ա կամ էլ եռանկյուն, գտել եմ ծանոթ մի դեմք, մյուս անկյունում ծանոթ գիրք, մյուսում ծանոթ խաղալիք…
… Իսկ այ այն ծայրում… ամենավերջում, օդի գունավորության մեջ նա է, ով իմն է, նրա դեմքն է, նրա մարմինն է, նրա աչքերը, նրա շուրթերը… ես եմ… ինքս եմ ինձ գտել նրա՝ օդի մեջ: Օդի մարմնի մեջ տաք է, ապահով է ու հանգիստ է: Նրա ջերմությունից սկսում եմ տաքանալ… եռալ… պայթել…
Երկու ձեռքով փորձում եմ օդը մոտեցնել ինձ: Բայց չի ստացվում: Քաշում եմ դանդաղ, նուրբ, թվում է, թե մոտենում է, բայց հանկարծ մի ոչ ճիշտ շարժում ու վերջ… նա նորից հեռանում է: Հետո նորից սկսում եմ նրան ինձ մոտեցնել զգուշորեն, նրբորեն, առանց վնասելու ու վախեցնելու: Հետաքրքիր է, եթե ամեն օր տարբեր է օրը ու տարբեր է օդը, թթվածինը… տարբեր են դեմքերն ու ժամերը… ուրեմ տարբեր են նաև ապրումներն ու ամպերը…
Առավոտ է: Շատ սովորական իմ առավոտներից է… երբ առավոտներն իրար նման են լինում դա շատ լավ է, քանի որ տարբեր լինելու դեպքում ստիպված ես լինում մտածել դրանց տարբեր վիճակներն իրականացնելու մասին…
Սովորականի պես բացում եմ պատուհանը՝ մաքուր օդ շնչելու: Պատուհաններս փայտից են․ սիրում եմ փայտի հոտը: Տեղ-տեղ անգամ ներկն է թափված, բայց ես նույնիսկ չեմ էլ մտածում ներկելու մասին, սիրում եմ ներկի այդ ճաքճքած ու թափված գոյությունը: Բռնում եմ կիսակլորավուն բռնակն ու ներքև պտտելով՝ դուրս եմ հրում պատուհանի աջ փեղկը: Ճիշտ է, այն պետք է, որ ներս բացվի, բայց չգիտես ինչու իմ պատուհանին հակառակն է, և փեղկերը դուրս են բացվում:
Հակառակն է…
Առավոտյան պարտադիր պետք է բարևենք իրար՝ օդն ու ես: Առավոտ ասվածը մարդիկ տարբեր կերպ կարող են ընկալեն, դրա համար շեշտեմ, որ իմ առավոտը ժամը ութն է, որը կարող է տևել մինչև տասներկուսնանց կես կամ էլ մինչև երկուսը, որից հետո արդեն սկսվում է կեսօրը: Այդ ժամերին օդը դեռ քնաթաթախ է, աչքերը դեռ ուռած են ու ձայնն էլ մի փոքր ավելի բաս ու խռպոտ է լինում, նրա վրայից դեռ գիշերվա հոտն է գալիս: Ու հավատացնում եմ, որ այդ հոտն ինձ է հասնում, իմ օրը բարևում ու ինձ արթնացնում իր թարմ, արևոտ, անուշ, բարի, իր սպասված ու իրեն կանչող հոտով: Սկսում ենք զրուցել, եթե իհարկե ստացվում է այդ զրույցը, եթե հասկանում ենք իրար․ դե քանի որ օդի հետ զրուցելն այնքան էլ հեշտ բան չէ… չի լինում նրան հավաքել ափումդ ու ազատ չթողնել: Նա այնքան պարզ է, այնքան տարածական, այնքան մեծ, այնքան այլ է, մարդկային ամեն ինչից այլ է ու հեռու… Մաքուր է… ջրի թափանցիկություն ունի՝ այնքան, որ երևում է հակառակ կողմը ու հակառակ կողմից էլ՝ այս: Բարձր է ու հավատարիմ քան մարդն է, չի դավաճանում ու չի ստում, չի խուսափում ու թաքնվում: Ժպտում է իր հաճելի ժպիտով… Ընդունում է իմ ամեն առավոտն իր գրկում, չի մերժում անգամ, եթե օդի զբաղվածությունն այդ օրը գերազանցում է նորմայի սահմանները: Հետաքրքիր է՝ նրա համբերությունն ինչպիսի՞ն է: Նրան նայելով դժվար է հասկանալ, քանի որ թվում է, թե… համբերություն չկա այնտեղ, նրա մեջ երբեմն կարծում եմ արյուն չկա… Լինում է օր, որ կարծում եմ պարզապես բնություն է այն, օդ է պարզապես, լինում է՝ որ կարծում եմ բնության մեջ սերն է այն, լինում է, որ չեմ գտնում նրան իր մեծության մեջ, իր աշխարհի մեջ: Ամեն օր ավելի խորն եմ սկսում ուսումնասիրել նրա աշխարհը, փորձում եմ նրան ներս թողնել իմ աշխարհ՝ իմ պատուհանից ներս՝ դեպի ինձ…
… Բայց ոչ այսօր… այսօր, ասես, դեռ պատրաստ չեմ… այսօր ուզում եմ նկարագրել նրա ու քամու խաղը: Նրանք երկուսով շատ են իրար մեջ լուծված: Հետաքրքիր է շատ, նուրբ են ու կրքոտ նրանց բախումները, նրանց հպումներն ու պոռթկումները: Վազում են մեկը մյուսի հետևից, փորձում իրար բռնել ու բաց չթողնել: Գրկախառնվում են ողջ ուժով ու հրում իրար: Քամու անկառավարելի շարժումները ստիպում են օդին նրան հետևել ու ենթարկվել որոշ պահերի: Գիժ քամու պատճառով չեմ կարողանում վայելել օդի նուրբ բույրը…
Քամին էլ ունի մարմին, ինչպես և օդը, գիտեք: Ճիշտ է, նրանք շատ տարբեր մարմիններ ունեն… անասելի տարբեր, բայց կա այնպիսի մի բան, որ նրանց դեպի իրար է ձգում… դա անտեսանելի երջանկության կապն է, էության փոխանցման կապը, իրար հետ խաղալու կապն է: Նրանցից մեկը՝ քամին, գիժ քամին, կանացի է, գեղեցիկ կառուցվածքով, նրբագեղ, բարակ ու կենսուրախ ժպտացող, իսկ մյուսը… օդը… օդը կոպիտ է, պինդ մարմնով, ամուր ձեռքերով, մկանուտ ու կայուն, անփոփոխ դիմագծերով: Նրանց երկուսի խաղը շատ զվարճալի է, գայթակղիչ ու ուրախացնող: Ու մեկ էլ հանկարծ այդ գիժ, խելագառ քամին պատուհանիս փեղկն այնպիսի ուժով հրեց ու չրխկոցով փակեց, ասես հասկացրեց, որ չի ուզում հետևեմ, նայեմ, տեսնեմ իր ու օդի գրկախառնությունները, վառվող համբույրները, հայացքների գեղեցիկ իրար շոյելը, մարմինների մերկանալն ու տաք, գոռացող հաճույքների հպումները: Իսկ այդ ամենն այնքան նուրբ, մաքուր ու անթերի է, որ կտրվել չեմ կարողանում: Նայում եմ ժպտալով ու պատուհանը նորից զգուշորեն կիսաբաց եմ անում: Ծիծաղի ձայներ են: Քամու սուր ու ականջ ծակող ձայնն է, երջանիկ ձայն է, զվարթ ու անհոգ մանկան ձայն է: Բայց նա մանուկ չէ: Չէ… հաստատ մանուկ չէ: Գեղեցիկ է, դիմագծերը թափանցիկ են, բայց մաշկը սպիտակ չէ… չէ սպիտակ չէ, այլ մոխրագույն, հա, հա… իրոք մոխրագույն է, ու ամբողջ մարմինն է մոխրագույն: Երկար են մազերը… շատ են երկար ու փաթաթված են մարմնին, ասես մարմնի մերկությունն ու գայթակղությունն իրենց հովանու ներքո թաքցնելիս լինեն: Իր արագությամբ քամին կարողանում է իր մեջ պտտեցնել ու շփոթեցնել օդի հանդարտությանը: Կարողանում է նրան ստիպել գնալ իր հետևից ու պտտվել իր ռիթմին զուգահեռ՝ հետ չընկնելով իրենից: Քմահաճ է ու դա հաստատ դուր է գալիս հանդարտ ու համբերատար օդի շարժին: Իսկ օդի լռությունն ու զուսպ երջանկությունը՝ քամու կողքին, նրա գրկում ու նրան իր գրկում սեղմելով՝ անասելի քաղցր պատկեր է ստեղծում: Նայում եմ ու ժպտում: Նախանձով եմ ժպտում… ու սկսում եմ տարվել այդ երկուսի կյանքով… նրանց հոտով…
Ամպերը սկսեցին մթնել: Օդի մեջ անձրևի կաթիլներ հայտնվեցին… միայն չկարողացա հասկանալ, թե դրանք ում արցունքներն էին՝ քամու թե օդի: Երկար տևեց անձրևոտ այդ լացն ու անաղմուկ: Ցածրաձայն լաց էր: Երկուսն էլ աղմկում էին իրար լսելով ու իրար սիրելով, իրար հանդարտացնելով, իրար գրկելով, իրար շոյելով ու համբուրելով: Արցունքների հոսքն անցնում էր փոթորկված քամու ամբողջ շքեղ երկարությամբ ու օդի տեսանելի երակներով ու հասնում… ինձ, պատուհանին ու պատուհանագոգին, որի վրա կան չորացած պանրի մի քանի կտոր՝ երեկվա միջոցառումից մնացած: Սկսեցի մի կողմ հրել պանրի կտորները, իսկ ավելի մանրերը դուրս գցեցի՝ սոված թռչուններին: Մի պահ լռություն տիրեց: Ասես կանգնեց թթվածնի սրտի աշխատանքը քամու մեջ ու հակառակը՝ օդի մեջ բացակայեց արյան սպասարկումը՝ քամու զարկերակներով: Չհասկացա՝ ինչ պատահեց… բայց խռովեցին իրարից, նրանց հոտերը սկսեցի առանձին-առանձին շնչել, այլ ոչ թե միասին՝ մի ծածկոցի տակ: Հասկանալ, թե որ հոտը ումն է՝ ինձ համար դարձավ դժվար: Հանկարծակի անձրևն էլ ավելի սաստկացած սկսեց քամու արցունքներում հոսել, քամին իր խելահեղ արագության մեջ էր առել օդի դանդաղությունն ու շպրտում էր նրան այս ու այն կողմ…
Բարկացել էր…
Ով էր բարկացել…
Ով էր բարկացրել…
Արև…
Անմիջապես դադարեց … հանդարտվեց քամին… խաղաղվեց…
Նորից էր նրա գրկում… նորից էր ժպտում ու կենսուրախ ծիծաղում քամին… վազում օդի կարոտած ապրումներում ու թռչկոտում նրա շուրջ՝ գրկելով նրա պարանոցը, մեջքը ու խրվելով նրա հոգու մեջ՝ տաքանում է այնտեղ եղած տաք կրակի կայծերից…
Միասին են նորից:
Արդեն տասներկուսն է… մաքուր օդ է ու հաճելի, մեղմ քամի… իրար հասկացած եղանակ…
Ժպտում եմ…
